Rodzina przeżywająca trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych może uzyskać wsparcie polegające w szczególności na:
– analizie sytuacji rodziny i środowiska rodzinnego oraz przyczyn kryzysu w rodzinie,
– wzmocnieniu roli i funkcji rodziny,
– rozwijaniu umiejętności opiekuńczo-wychowawczych rodziny,
– podniesieniu świadomości w zakresie planowania oraz funkcjonowania rodziny,
– pomocy w integracji rodziny,
– przeciwdziałaniu marginalizacji i degradacji społecznej rodziny,
– dążeniu do reintegracji rodziny.
Wspieranie rodziny prowadzone jest za jej zgodą i z aktywnym udziałem, z uwzględnieniem zasobów własnych oraz źródeł wsparcia zewnętrznego – w formie pracy z rodziną i pomocy w opiece i wychowaniu.
Praca z rodziną jest prowadzona w szczególności w formie:
– konsultacji i poradnictwa specjalistycznego,
– terapii i mediacji,
– usług dla rodzin z dziećmi, w tym usług opiekuńczych i specjalistycznych,
– pomocy prawnej, szczególnie w zakresie prawa rodzinnego,
– organizowania dla rodzin spotkań, mających na celu wymianę ich doświadczeń oraz zapobieganie izolacji, zwanych dalej „grupami wsparcia” lub „grupami samopomocowymi”.
Praca z rodziną jest prowadzona także w przypadku czasowego umieszczenia dziecka poza rodziną.
Wsparcie ze strony asystenta rodziny
W sytuacji powzięcia przez Ośrodek informacji o rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, pracownik socjalny przeprowadza w tej rodzinie wywiad środowiskowy (zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej).
W przypadku gdy rodzicem wychowującym dziecko jest małoletni opuszczający młodzieżowy ośrodek wychowawczy, młodzieżowy ośrodek socjoterapii, schronisko dla nieletnich lub zakład poprawczy, pracownik socjalny przeprowadza u tego rodzica wywiad środowiskowy, a następnie kierownik ośrodka pomocy społecznej przydziela temu rodzicowi asystenta rodziny.
Po przeprowadzeniu w/w wywiadu, pracownik socjalny dokonuje analizy sytuacji rodziny. Jeżeli z analizy tej wynika konieczność przydzielenia rodzinie asystenta rodziny, pracownik socjalny występuje do kierownika ośrodka pomocy społecznej z wnioskiem o jego przydzielenie.
Asystent rodziny prowadzi pracę z rodziną w miejscu jej zamieszkania lub w miejscu wskazanym przez rodzinę. Do zadań asystenta rodziny należy między innymi:
a) opracowanie i realizacja planu pracy z rodziną mającego na celu przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych. Plan opracowany zostaje we współpracy z członkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym,
b) opracowanie, we współpracy z członkami rodziny i koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej, planu pracy z rodziną, który jest skoordynowany z planem pomocy dziecku umieszczonemu w pieczy zastępczej,
c) udzielanie pomocy rodzinom w:
– poprawie ich sytuacji życiowej, w tym w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego,
– rozwiązywaniu problemów socjalnych,
– rozwiązywaniu problemów psychologicznych,
– rozwiązywaniu problemów wychowawczych z dziećmi,
d) wspieranie aktywności społecznej rodzin,
e) motywowanie członków rodzin do:
– podnoszenia kwalifikacji zawodowych,
– udziału w zajęciach grupowych dla rodziców, mających na celu kształtowanie prawidłowych wzorców rodzicielskich i umiejętności psychospołecznych,
f) udzielanie pomocy w poszukiwaniu, podejmowaniu i utrzymywaniu pracy zarobkowej,
g) udzielanie wsparcia dzieciom, w szczególności poprzez udział w zajęciach psychoedukacyjnych,
h) podejmowanie działań interwencyjnych i zaradczych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa dzieci i rodzin,
i) prowadzenie indywidualnych konsultacji wychowawczych dla rodziców i dzieci,
j) realizacja zadań określonych w ustawie z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”,
Asystent rodziny, w związku z wykonywaniem swoich zadań, ma prawo do wglądu do dokumentów zawierających dane osobowe członków rodziny, występowania do właściwych organów władzy publicznej, organizacji oraz instytucji o udzielenie informacji, w tym zawierających dane osobowe, niezbędnych do udzielenia pomocy rodzinie, przedstawiania właściwym organom władzy publicznej, organizacjom oraz instytucjom ocen i wniosków zmierzających do zapewnienia skutecznej ochrony praw rodzin.
Asystent rodziny, wykonując czynności w ramach swoich obowiązków, korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.
Placówki wsparcia dziennego
Mając na uwadze wsparcie rodziny dziecko może zostać objęte opieką i wychowaniem w placówce wsparcia dziennego, która może być prowadzona w formie: opiekuńczej, w tym kół zainteresowań, świetlic, klubów i ognisk wychowawczych; specjalistycznej; lub pracy podwórkowej realizowanej przez wychowawcę. Placówka wsparcia dziennego prowadzona w formie opiekuńczej zapewnia dziecku opiekę i wychowanie, pomoc w nauce, organizację czasu wolnego, zabawę i zajęcia sportowe oraz rozwój zainteresowań. Placówka wsparcia dziennego prowadzona w formie specjalistycznej w szczególności organizuje zajęcia socjoterapeutyczne, terapeutyczne, korekcyjne, kompensacyjne oraz logopedyczne, realizuje indywidualny program korekcyjny, program psychokorekcyjny lub psychoprofilaktyczny, w szczególności terapię pedagogiczną, psychologiczną i socjoterapię. Placówka wsparcia dziennego prowadzona w formie pracy podwórkowej realizuje działania animacyjne i socjoterapeutyczne.
Rodziny wspierające
W celu wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych rodzina może zostać objęta pomocą rodziny wspierającej. Rodzina wspierająca, przy współpracy asystenta rodziny, pomaga rodzinie przeżywającej trudności w opiece i wychowaniu dziecka, prowadzeniu gospodarstwa domowego, kształtowaniu i wypełnianiu podstawowych ról społecznych. Pełnienie funkcji rodziny wspierającej może być powierzone osobom z bezpośredniego otoczenia dziecka, które nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo.
Piecza zastępcza
Piecza zastępcza jest sprawowana w przypadku niemożności zapewnienia dziecku opieki i wychowania przez rodziców. Sprawowana jest w formie rodzinnej lub instytucjonalnej. Pieczę zastępczą organizuje powiat.
